Kah do të shkojë BE-ja?

“Më 26 maj ne ndodhemi para zgjedhjeve vendimtare për kontinentin”, thotë kryetari i fraksionit të kristiandemokratëve në Parlamentin Evropian, Manfred Weber, në javën e fundit të takimeve për zgjedhjet evropiane që zhvillohen në plenium. Jo vetëm Weber – kandidati kryesor i familjes së partive ku merr pjesë edhe ai – por edhe shumë politikanë të kampeve të tjera i kanë deklaruar zgjedhjet për Parlamentin Evropian si zgjedhje që vendosin fatin e BE-së. Për Weberin, kristiandemokrat që kërkon të marrë postin e presidentit të Komisionit të BE-së, në fund të majit kemi të bëjmë me një luftë dyshe midis pro-evropianëve dhe nacionalistëve.

“Kjo Evropë, në të cilën jetojmë sot është një Evropë e mirë. Ne nuk do lejojmë që ajo të shkatërrohet nga nacionalistët”, shton Weber.

Kurrë më parë nuk ka pasur kaq shumë populistë të djathtë dhe skeptikë ndaj Evropës në vendet anëtare të BE-së. Sipas sondazheve, ata mund të marrin 20 për qind të mandateve

Për kryeministrin nacional-konservator të Hungarisë, Viktor Orban, bëhet fjalë për një ndeshje midis demokratëve iliberalë, të cilët përfaqësohen prej tij, dhe demokratëve liberalë. Këta duan ta “ndryshojnë” popullsinë e Evropës dhe ta islamizojnë duke futur migrantë, pretendon kryeministri hungarez, i cili është i lidhur me të djathtët gjermanë, francezë, danezë dhe italianë.

“Ne duhet të kuptojmë se Evropa ndodhet në një moment kthese”, ka thënë Orban në fjalimin e mbajtur në festën kombëtare hungareze. Kush mirëpret migrantët ilegalë dhe refugjatët, “krijon kombe me raca të ndryshme. Në vende të tilla marrin fund traditat historike dhe krijohet një rend i ri botëror”!

Armiku më i dashur për populistët e djathtë të llojit të Viktor Orbanit, ose ministrit të Brendshëm italian Matteo Salvini, ose të kryetarit të FPO-së austriake, Hans-Christian Strache, është presidenti francez, Emmanuel Macron. Ai i ka shpallur luftë “demokratëve iliberalë” dhe kërkon “rilindjen” e Evropës, solidaritetit dhe dhembshurisë. Edhe për Emmanuel Macronin, i cili propozon reforma të mëdha, dita e zgjedhjeve është ditë fati.

“Lufta më e rëndësishme në këto zgjedhje është beteja midis atyre që besojnë tek Evropa dhe atyre që nuk besojnë”, thotë presidenti francez katër javë para zgjedhjeve, në një aktivitet të mbajtur në Paris.

Vendet e punës, migracioni, mbrojtja e klimës, politika tregtare, roli më i madh i Evropës në botë. Këto janë temat me të cilat duhet të merret BE vitet e ardhshme, thonë partitë e etabluara pro-Evropës. Kandidatët kryesorë, Weber (kristiandemokrat) dhe Frans Timmermans (socialist) nuk ndryshojnë shumë nga njëri-tjetri. Të dy duan për shembull partneritet të ri me Afrikën, që të ketë më shumë investime tek vendet e origjinës së refugjatëve. Për populistët e djathtë nga ana tjetër ekziston vetëm një temë: izolimi, rrethimi dhe mbajtja e migrantëve jashtë Evropës, thotë për shembull ministri i Jashtëm hungarez, Peter Szijjarty: “Për ne marrja e shumicës kundër migracionit është synim i rëndësishëm. Dhe Hungaria do të japë kontributin e saj.”

Populistët e djathtë i premtojnë zgjedhësve një BE krejt tjetër, në të cilin shtetet nacionale do të rimarrin të drejtat që gjoja i kanë humbur dhe që Brukseli të shfuqizohet si qendër. Frans Timmermans, kandidati kryesor i socialistëve dhe aktualisht zëvendëspresident i Komisionit të BE-së në Bruksel, thotë se kjo është marrëzi.

“Ne nuk do t’ia japim pushtetin ekstremistëve në Evropë. Këto zgjedhje janë vendimtare. Zgjedhja është në dorën tuaj. Ju e merrni vendimin cilën Evropë do të kemi pesë vjetët e ardhshme”, thotë Timmermans, në një debat të zhvilluar në televizionin gjerman.

Përbërja e Parlamentit të ri do të detyrojë kristiandemokratët, socialdemokratët, liberalët dhe të gjelbërit që të punojnë në një koalicion të madh, mendon eksperti evropian, Janis Emmanouilidis, nga fabrika e ideve “Evropean Policy Centre” me qendër në Bruksel. BE nuk do të ketë pas zgjedhjeve ndryshim total kursi, mendon ai: “Ne nuk do të shohim ndonjë marrje të BE-së nga armiqtë e saj. Kjo duhet parë me sy kritik, por nuk duhet ekzagjeruar dhe parë shumë negativisht. Vitet e fundit BE ka treguar një forcë të madhe rezistence. Kjo do të ndodhë edhe në të ardhmen.”

E rëndësishme është për Parlamentin e ri që pas përballimit të krizës së borxheve dhe të migracionit të armatoset për krizat e reja në ekonomi, në raport me SHBA-në, Rusinë dhe Kinën. Edhe këtu kemi të bëjmë me marrje vendime për drejtimin që do të jepet, paralajmëron eksperti i Evropës, Emmanouilidis: “Do të ketë kriza të reja. Sot nuk dihet nëse këto kriza do të trazojnë edhe problemet e vjetra apo do të ketë sfida të reja. Ne duhet të jemi të përgatitur për të përballuar sulmet”.

BE duhet të përqendrohet pas zgjedhjeve kryesisht tek zhvillimi ekonomik dhe afrimi i niveleve të jetesës midis veriut të pasur dhe jugut të varfër, mendon studiuesi i BE-së, Karel Lannoo, nga “Qendra për studimin e politikës evropiane” në Bruksel. Vetëm në këtë mënyrë mund të zgjidhen problemet me populizmin e djathtë, tendenca e të cilës shihet të jetë më e fortë në vendet e varfra. Karel Lanoo kërkon “më shumë integrim”. “Më e rëndësishmja është që të forcojmë tregun e brendshëm në Evropë dhe të bëjmë më shumë tregti jashtë Evropës. Brenda përbrenda Evropës ne duhet të mendojmë më shumë për politikën energjetike, ekonomike digjitale dhe më shumë liri lëvizje për njerëzit. Jashtë Evropës ne duhet të merremi më shumë me tregtinë e lirë, e cila është sulmuar shumë që kur Trumpi është president. Ka mundësi që të vendosen më shumë tarifa doganore.”

Çështje vendimtare, moment kthese, rrugë që ndahen… Imazhet që përdoren për fushatën elektorale për zgjedhjet që mbahen më 23 deri 26 maj, janë dramatike. Sigurisht që zgjedhjet janë të rëndësishme, mendon zëdhënësi i Komisionit Evropian, Margaritis Schinas, por nuk duhet tepruar.

“Unë marr pjesë prej disa vitesh në politikën evropiane. Mua nuk më kujtohet të ketë pasur zgjedhje ku nuk është thënë: ‘Evropa ndodhet në moment kthese’. Në një moment të tillë ne ndodhemi gjithnjë, dhe është në rregull që është kështu”, thotë Margaritis Schinas në një intervistë për “Euronews”. “Ne nuk duhet t’i drejtojmë në mënyrë shumë dramatike zgjedhjet evropiane. Ky është moment i demokracisë evropiane dhe ne duhet ta shijojmë në njëfarë mënyre.”