Në vitet e fundit, kemi përmbytjet e miteve absolutisht jo shkencore që pretendojnë se e bardha është e zezë, se vaksinimi shkakton autizëm, disa nga sëmundjet më serioze mund të trajtohen me kristale dhe mrekulli të ngjashme alkimike.

Këtu kemi disa nga shembujt mbi mitet e medicinës dhe zbulojmë se cila është e vërteta dhe cili është fake news i vërtetë medicinal, transmeton KosovaPress.

1. Vaksina në fëmijëri shkakton autizëm

Mit

Gastroenterologu britanik Andrew Wakefield, në një studim të vitit 1998 të publikuar në The Lancet, deklaroi se kishte gjetur një lidhje midis autizmit dhe vaksinës kundër fruthit, shytave dhe rubeolës që fëmijët i marrin qysh në moshën parashkollore.

Zbulimi i tij shkaktoi dyshime te prindërit dhe ky dyshim mbeti deri sot. Ka një rritje të numrit të fëmijëve që nuk vaksinohen në mbarë botën dhe është veçanërisht shqetësuese fakti se fruthi është një sëmundje që gjithashtu mund të ketë pasoja vdekjeprurëse. Përkundër kësaj, hulumtimi i kryer nga CNN në 2015 ka treguar se prindërit që janë kundër vaksinimit të fëmijëve janë kryesisht të pasur, të bardhë dhe të arsimuar. 57 për qind e të anketuarve shpjeguan pse ata nuk i vaksinuan fëmijët e tyre si “ankth rreth autizmit”.

E vërteta

Në studimin e tij të vitit 2010, revista The Lancet mohoi duke pretenduar se bëhej fjalë për “një shkencë joefektive”. Siç u dëshmua më vonë, Wakefield ka mashtruar publikun, sepse me dashje ka falsifikuar të dhënat dhe ka marrë para nga avokatët që punojnë në padi kundër sëmundjes së lidhur me vaksinën. Për shkak të kësaj, ai edhe mbeti pa lejen e mjekut.

Akademia Amerikane e Pediatrisë tani ka prezantuar një seri studimesh që nuk kanë gjetur asnjë lidhje midis vaksinës dhe zhvillimit të autizmit. Shkencëtarët gjithashtu theksojnë se vetëm 5 për qind e prindërve nuk vaksinon fëmijët nga mosha 2 deri në 11-vjeç, një rritje e jashtëzakonshme e numrit të fruthit të infektuar në të gjithë vendin, duke çuar në një shtesë prej 2.1 milionë dollarë në shpenzimet e kujdesit shëndetësor.

2.Një fëmijë me konsum të ulët të yndyrës parandalon problemet me zemër

Mit

Shkaku kryesor i vdekshmërisë në vitet 40 të shekullit të kaluar në SHBA ishte sëmundja e zemrës. Një numër studimesh janë kryer për të zbuluar pse dhe si kjo shkakton sëmundjen. Ndër të tjera, edhe studimi i njohur i Framingham Heart dhe Seven Countries. Kjo e fundit ka ekzaminuar faktorët e rrezikut në kultura të ndryshme dhe ka lidhur dietën me yndyra të ngopura me sëmundjet e zemrës.

Rezultatet u mbështetën nga Shoqata Amerikane e Zemrës dhe alarmuan për yndyra të ngopura. Trendi u përcoll nga industria ushqimore që filloi prodhimin bazuar në reduktimin e yndyrës në prodhime. Sëmundja e zemrës mbetet shkaku kryesor i vdekshmërisë në vend, pavarësisht rritjes së popullarizimit dhe propagandës kundër ushqimeve yndyrore.

E vërteta

Miliona dollarë u shpenzuan për të përsëritur rezultatet e këtij studimi, kështu që ishte e diskutueshme që të bëheshin metodologjia që ata përdorën. Një studim i ri i The Lancet, i cili përfshinte 18 vende në pesë kontinente, arriti në përfundimin se “yndyrat nuk janë të lidhura me sëmundjen e zemrës”.

Ajo që doli të ishte një vrasës i vërtetë ishte një reagim ndaj një studimi joadekuat. Përkatësisht, pasi ushqimet me yndyrë të ulët ishin joefektive, prodhuesit filluan të shtonin sheqer. Dhe tani e dimë se sheqeri është shumë i dëmshëm për shëndetin.

Sipas studimit të Institutit të Mjekësisë të Brendshme JAMA, të publikuar në 2014, njerëzit që konsumojnë 25 për qind të kalorive të tyre të përditshme pikërisht nëpërmjet produkteve të pasura me sheqer kanë dyfishin e shanseve të vdesin nga sëmundjet e zemrës sesa ata që konsumojnë 10 për qind ose më pak, pavarësisht nga mosha, gjinia, aktiviteti fizik ose indeksi i masës trupore, transmeton KosovaPress.

3. Testimi i rregullt PSA i prostatës te të rinjtë mund të shpëtojë jetë

Mit

Kanceri i prostatës është një nga tumoret më të zakonshme në mesin e meshkujve, dhe e dyta më vdekjeprurëse pas kancerit të mushkërive. Përcaktimi i antigjenit të prostatës specifike matet me varietetin e kësaj proteine në gjak, rritja e të cilave mund të tregojë kancerin e prostatës.

Në vitin 1994, Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave miratoi testimin e tillë. Pasi që është një procedurë e thjeshtë dhe një teknikë jo invazive që mund të zbulojë sëmundje vdekjeprurëse, supozohet se mbi 20 milionë teste të tilla kryhen gjatë vitit.

E vërteta

Shumica e tyre në fakt bëjnë më shumë dëm sesa që përfitojnë. Madje, edhe mjeku që zbuloi mundësinë e një testimi të tillë, e quajti testimi “i një katastrofe fitimprurëse të shëndetit publik”. Në vitin 2012, Task Forca e Shërbimeve Parandaluese të Shërbimeve të SHBA këshilloi që të mos kryejnë teste të tilla, pasi rreth 80 për qind e tyre kishin rezultate të rreme pozitive.

Trajtimet e panevojshme mund të përfshijnë biopsi të dhimbshme, kirurgji dhe rrezatim. Ekspertët vlerësojnë se pesë prej 1.000 meshkujve që operojnë kancerin e prostatës me siguri do të vdesin brenda një muaji, dhe të paktën 200-1000 meshkuj që punojnë me rrezatim, zhvillojnë një sërë komplikimesh, përfshirë disfunksionin erektil, problemet e traktit urinar dhe kështu me radhë.

Shoqata Amerikane për Urologji nuk i rekomandon këto teste te meshkujt nën moshën 55-vjeç, nëse nuk kanë faktorë rreziku për zhvillimin e kancerit, si pirja e duhanit, mbipeshë apo histori familjare.

4. Qumështi i papërpunuar është më i shëndetshëm se ai i pasterizuar

Mit

Është e vështirë të përcaktohet saktësisht kur lindi kjo ide, por lëvizja po bëhet gjithnjë e më e fortë. 12 shtete në SHBA lejojnë kështu shitjen e qumështit të papërpunuar në dyqane, dhe 13 janë ende duke planifikuar të shkojnë në këtë mënyrë.

Në procesin e pasterizimit qumështi nxehet për të mbytur bakteret e dëmshme, por nxitësit e qumështit të papërpunuar thonë se nxehtësia gjithashtu shkatërron ushqyes të rëndësishëm që gjenden në qumësht dhe se konsumimi i produkteve të qumështit të pasterizuar shkakton zhvillimin e alergjive dhe simptomave të ndryshme të intolerancës laktoze.

E vërteta

Administrata amerikane e ushqimit dhe barnave thotë se nuk ka dëshmi se qumështi i papërpunuar është më i mirë se ai i pasterizuar.

Sipas saj, madje është krejt e kundërta: derisa qumështi i papërpunuar dhe produktet e tij konsumohen nga 3 për qind të popullsisë, ato shkaktojnë 96 për qind të sëmundjeve që ndërlidhura me prodhimet e infektuara të qumështit.  Infeksionet e baktereve të dëmshme nga qumështi i papërpunuar si salmonella dhe E. coli mund të çojnë në dështim të organeve, paralizë ose vdekje.

5. Operimi, opsioni më i mirë për dhimbjet në pjesën e poshtme të kurrizit

Mit

Me kalimin e kohës, dëmtimi i disqeve çon në mikrodhimbje gjatë lëvizjeve. Mund të ndodhë edhe dëmtimi i nervave, dhe dhimbja mund të përhapet gjithashtu në këmbë.

Me ekzaminimin e MR ose CT, ngushtimi i hapësirës mes rruazave shpesh interpretohet si degjenerim i disqeve dhe një burim dhimbjeje. Prandaj, duket logjike që operacionet e bashkimit me rruaza ose heqjen e eshtrave mund të kufizojnë mikrodhimbjet, duke krijuar më shumë hapësirë për nervat dhe për të lehtësuar dhimbjen.

Ky reflektim ka çuar në rritjen e 70 për qind në operacione të tilla në periudhën 2001-2011. Rreth 400,000 operacione të tilla kryhen çdo vit në SHBA.

E vërteta

Një studim i kohëve të fundit ka treguar se 40 për qind e njerëzve që janë duke kaluar nëpër operacione të tilla pas tyre ende ndjejnë dhimbje të madhe. Mundësitë e zhvillimit të ndërlikimeve mund të rrezikojnë jetën deri në 20 për qind.

Edhe me përparimet e sotme në teknologji, është pothuajse e pamundur të gjesh se çfarë shkakton dhimbjen e shpinës. Rreth 85% janë në të vërtetë lloje jo specifike, shkaku i të cilëve nuk është identifikuar, prandaj operacioni nuk është zgjidhja më e mirë.

Në vitin 2017, Shoqata Amerikane Mjekësore njoftoi udhëzime të reja, me rekomandime për mjekët që të zgjedhin një opsion pa kirurgji, si ushtrimi, terapia fizike dhe të ngjashme.

6. Terapi elektrokonvulzive shkakton dëmtim të trurit

Mit

Rryma që kalon përmes trurit për të shkaktuar sulme kimike duket barbare. Në filmat e Hollywoodit shfaqen pacientë që vuajnë nga dhimbja përpara se të marrin një trajtim të tillë dhe pastaj bëhen pasivë, dhe humbasin përvojën e kujtesës dhe ndryshimin e personalitetit.

Në të vërtetë, në të pesëdhjetat e shekullit të kaluar, spitalet psikiatrike kishin përdorur një terapi të tillë për “trajtimin” nga sjellja e çrregullt e deri te homoseksualizmi. Këto perceptime vazhdojnë të ekzistojnë. Në një studim britanik, rreth 20 për qind e të anketuarve thanë se frikësohen nga vdekja nëse i nënshtrohen elektroshokëve.

E vërteta

Për njerëzit që luftojnë me depresion rezistues ndaj çdo trajtimi, goditjet elektrike janë shpesh opsioni i vetëm. Ilaçet kundër depresionit kanë sukses 50-60 për qind, ndërsa suksesi i një procedure të tillë është 70-90 për qind. Studimet tregojnë se shërimi në këtë mënyrë është i sigurt dhe se humbja e kujtesës është afatshkurtër, transmeton KosovaPress.

Pacientët nuk ndiejnë dhimbjen nga procedura dhe nuk ka konvulsione të dukshme. Në përgjithësi, është një trajtim shumë efektiv kundër depresionit – dhe për parandalimin e vetëvrasjes, ku është dukshëm më i mirë se terapia e barnave.

Pacientët mund t’i vërejnë përmirësimet dramatike pas vetëm një ose dy javësh, në krahasim me gjashtë deri në tetë javë sa janë të nevojshme për antidepresantë me veprim të plotë me efekte anësore të mundshme të shtimit të peshës, çrregullimeve të gjumit dhe të ngjashme.