Të ndërtosh, të banosh, të mendosh (III)

Martin HEIDEGGER

Të vdekshmit – teksa shpëtojnë tokën – banojnë (në të)  thënë sipas përdorimit të vjetër që i bën Lessingu . Shpëtimi nuk vije vetëm nga ruajta e diçkaje nga rreziku. Shpëtim do të thotë ta lësh një gjë të lirë në thelbin e vet. Shpëtimi i tokës nuk nënkupton çlirimin e saj nga eksploatimi pafund i saj. Nuk përbën shpëtim toke (as) zotërimi me tokën/nëpërkëmbja e saj. Një gjë e tillë do të ishte hapi i fundit drejt rënimit të saj.

Të vdekshmit banojnë përaq sa e pranojnë qiellin për qiell. Diellin dhe hënën me rrugëtimet e tyre; Yjet me rrugët e tyre; dhe teksa stinët me motet e tyre të serta e të buta i lënë rehat në hallin e tyre.  S’ngarrendin ta bëjnë natën ditë e as ditën ta trazojnë.

Vdekatarët banojnë në thelbin e tyre, vetëm për aq sa e shoqërojnë ardhjen e vdekjes si vdekje. Me fjalë tjera teksa në mundësinë e bërjes së vdekjes si vdekje – respektivisht në shërbim të ardhjes së kësaj vdekjeje ashtu siç është më së miri – e shoqërojnë këtë ligjësori. Shoqërimi me thelbin e vdekjes nuk nënkupton përqëllimimin e vdekjes si hiç, a asgjësim. E as s’mund të thuhet se u errësohet banimi teksa shikojnë pa përqëndrim drejt fundit.

Në shpëtimin e tokës, pranimin e qiellit, pritjen e hyjnorëve, shoqërimin e të vdekshmëve i’a mbërrin Katërshja katërcepëshe (Qenia) si ruajtëse. Ruajtja këtu nënkupton hetimin e Katërshës në thelbin e saj.

Meqenëse banimi ruaka Katërshën katërcepëshe, ateherë ku fshehet thelbi i Katërshes ? Si e realizojnë të vdekshmit këtë banim ruajtës ? Po të nënkuptonte banimi vetëm gravitimin e përbashkët në tokë, nën qiell, në gjunjë të hyjnorëve dhe me të vdekshmit, këta të fundit nuk do e zotëronin kurrë këtë aftësi ruajtëse.  Ndaj edhe banimi në singularitetin e vet, nënkupton gjithnjë gravitim pranë sendeve. Të banosh së ruajtuari nënkupton fshehjen e Katërshes në vendgravitimin e të vdekshmëve. Brenda lëndëve.

Por ky gravitim në lëndë, nuk nënkupton shtimin e një gjëje të re në këtë ruajtëse katërcepëshe. Përkundrazi: prezenca e saj në lëndë, apelon  në llojin singular të ngulimit të katërcepëshit përbrenda unicitetit të Katërshes. Banimi ruan thelbin e Katërshes përmes përçimit (të saj) tek sendet. Por lëndët si lëndë (sende), vetëm si të shpaluara në thelbin e tyre, pra  në të qenit të lira e të shpenguara mund garantojnë strehimin e Katërshës . Si ngjan kjo? Kështu: të vdekshmit shikojnë  vërdallë gjëra që rriten dhe ashtu hedhin shtat/zhvillohen edhe vet.

Kurse gjërat që s’rriten i ngulisin/ndërtojnë vetë. Kësodore rritja dhe ngritja  në kuptimin e ngushtë të fjalës janë ndërtime.  Për sa kohë që banimi e mban Katërshën (Qenien) në brendësi të lëndeve/sendeve, ky mbarsim nënkupton ndërtim. Kështu mbërrijmë tek tragu i pyetjes së dytë.

II

Sa përkon ndërtimi me banimin ?

Vijon