Pse bota duhet të mësojë të thotë ‘Heimat’?

HAMBURG – Pas fjalëve “kindergarten” dhe “schadenfreude,” është koha që një tjetër fjalë gjermane të futet në anglosferë: “Heimat.” Fjalorët nga gjermanishtja në anglisht e përkthejnë “Heimatin” [e shqiptuar si Hi-mat] si shtëpia, toka e vendit apo atdheu, por asnjëra prej këtyre fjalëve nuk e kapin kuptimin e termit.

Heimat përshkruan jo vetëm një vend gjeografik, por edhe një gjendje përkatësie. Është e kundërta e të ndjerit alien; për shumicën e gjermanëve, është e përzier me erëmimin e gatimeve të Krishtlindjeve nga kuzhinat e nënave. Heimat ka të bëj me vragën që lë në ju vendin juaj, kulturën që iu informoi juve dhe për njerëzit që iu inspiruan derisa po rriteshit.

Për shumë njerëz, është forma më e butë e patriotizmit, dhe për shumë kohë i preokupojë shkrimtarët romanticistë gjermanë si Novalis, Hölderlin, dhe Eichendorff. Më vonë, nazistët e bashkëzgjedhën dashurinë për Heimatin në një urrejtje vrastare për gjithë ata që menduan se ishin jashtë saj. Pas Luftës së II Botërore, Heimati ishte ridefinuar si një shtytëse e amnezisë që mbulonte tmerret dhe fajin me kiç, dhe filma të romanticizmit Alpin.

Tash, Heimati është kthyer në një tjetër maskë, në thelb të konfliktit të madh që ka formësuar botën post-komuniste: identiteti kundër diversitetit. Rëndësia e debatit të politikanëve dhe komentuesve; njëra parti [ende për t’u konfirmuar] e koalicionit të madh të Berlinit ka vendosur se Gjermanisë i duhet një ministër i Heimatit. Horst Seehofer, kryeministri i Bavarisë – një shtet që, me dirnds-at [fustan grash i stilit të fshatarëve alpin] dhe me strehat malore, është shtëpia e Heimatit, nëse doni – është vendosur në detyrë të një “superministrie” të re që mbulon interioren, infrastrukturën dhe Heimatin. Kjo lëvizje politike ishte përqeshur menjëherë nga anëtarët e rinj, urbanë, të Twitteratit. A do të detyrohemi të gjithë që të vishemi me lederhosen [shorce të lëkurës me rripa në formë të H-së, që tradicionalisht vishen nga meshkujt e rajoneve Alpine, psh në Bavari], bënë shaka ata, dhe të kemi porcionin javor të sauerkrautit [lakër e copëtuar tradicionale]?

Ky ishte një reagim i mjerë ndaj asaj që mund të jetë një ide shumë e pasur. Nëse interpretohet në një mënyrë të matur dhe moderne, pak dozë Heimat-i mund të ndihmojë Gjermaninë që të shmangë një rënie poshtë drejt një degjenerimi politik siç ka ndodhur me Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë. E megjithatë, rizbulimi i Heimatit do të jetë produktiv vetëm nëse termi ridefinohet sërish.

Ky proces është në zhvillim e sipër. Në këtë konceptim të ri, Heimati është një strehë nga bota e çorganizuar. E thënë thjeshtë, Heimati është një kundërkoncept për globalizmin. Që t’iu japim vetëm një shembull, revista gjermane që quhet Landlust [e përkthyer keq si “Kënaqësia e fshatit”] është tashmë publikimi më i shitur në gjithë vendin. Fokusi i saj? Të mësuarit e lexuesve të saj sesi të copëtojnë drutë, apo sesi të përgatisin kompot dardhe në një mënyrë tradicionale. Kjo është një formë e pafajshme dhe potencialisht gjithpërfshirëse e Heimatit.

Por Heimati poashtë mban rrezikun e të shërbyerit si një justifikim për të përjashtuar ‘tjetrin’ në mënyrë që të ruhet ‘vetja’ e pastër. Heimati është arsyeja pse shumë votues e mbështesin partinë e re të së djathtës ekstreme Alternativa për Gjermaninë, e njohur me shkurtesën AfD, në luftën e saj kundër ‘pushtuesve’ myslimanë. AfD-ja po përpiqet të mbrojë Heimatin duke shpërndarë frikë te të huajt që vijnë në hordhi që të përplasen me ‘Volk’-un gjerman njëherë e përgjithmonë. Gjithnjë e më shumë gjermanë po e marrin këtë shpjegim të fjalës Heimat. Sipas në sondazhi, AfD-ja vetëm sa e ka arritur ratën e popullaritetit në 16%, duke ia zënë vendin e dytë partisë së sëmurë të qendrës së majtë Social Demokrate.

Heimati është ajo për të cilën votuesit e Trumpit dhe të Brexitit lëngojnë, dhe për të cilën i akuzojnë elitat e tyre politike se po braktisin. Ngasësi i polarizimit dhe burimi i helmit social në këto vende ka qenë njëfarë tjetërsimi i përbashkët dhe vetëndihmues. Të dyja zgjedhjet, Trumpi dhe Brexiti, janë shpjeguar si një ndarje mes fshatit dhe qytetit, e megjithatë kjo ndarje e kapërcen gjeografinë. Për më shumë, ajo rrjedh nga përplasja mes dy kurseve/mentaliteteve “të ndryshosh është të humbësh” dhe “të ndryshosh është të fitosh”, të cilat i kanë ndarë fshatrat nga metropolet.

Globalizimi e ka lënduar jetën urbane dhe rurale në Gjermani poashtu. Kur ratat e vogla të interesit i shtyejnë degët bankare të vogla të fshatrave që të mbyllen, rezidentët lokalë humbin më shumë se një vend ku të tërheqin para – ata e humbin një institucion social. Dhe kur parqet dhe stacionet e trenit nëpër qytete bëhen vende ku mblidhen emigrantët, dhe rastësisht ose jo, edhe zona të krimit, njerëzit ndihen më pak të sigurtë.

“Ministria e Heimatit” është një shenjë që qeveria federale e ka kuptuar këtë rrezik politik të madh. Liderët në koalicionin e madh e shohin rrezikun në të shërbyerit të interesave të shumë grupeve të ndryshme sociale nëse një pjesë e madhe e shoqërisë njëhershëm ndihet e lënë anash. Kriza e euros përfshiu bailout-e [ndihma financiare për të bankrotuarit] për vendet e tjera; kriza e migrimit përfshiu bailout-e për të ardhurit. Ku ishin këto bailout-e për ata që u larguan nga puna? Këto përvoja shërbejnë si paralajmërime për administratën e re të zonjës Merkel: Balansoji nevojat e botës së jashtme me interesat e shtetit – ose ndryshe paguaje çmimin.

Kjo nuk ka të bëj me mbylljen e dyerve; më shumë, kjo ka të bëj me mënyrën sesi duhet të jemi mjaftueshëm inkluzivë që thirrja për mbyllje dyersh të heshtet. Toleranca avullon kur vlerat e shumicës duken në rrezik. Në këtë kuptim, forcimi i versionit të përndritur të Heimatit, luftimi i përshtypjes që kultura e vendorëve është në rrezik, mund të ndihmojë në integrimin e të huajve.

Nocionet kontemporane të Heimatit nuk janë thjesht vetëm rreth lidhshmërisë emocionale për vendin apo turmën. Dhe ato padyshim që nuk janë rreth tërheqjes së vijave për të përjashtuar të huajt – lini të qetë ata njerëz që tashmë janë në komunitet. Por ata kuptojnë njëfarë besnikërie të themeleve të shoqërisë moderne gjermane: Kushtetuta e pasluftës, Ligjet Bazike. I lumtur është ai person që është i aftë të festojë këtë gjë si pjesë të Heimatit, qoftë nëse e vesh një lederhosen ose jo.

Shkrimi është publikuar në The New York Times. Përktheu: Periskopi