Roli i neoliberalizmit në ndërtimin e krizës spanjolle

Me presidentin katalonas Carles Puigdemont duke u larguar në mes të tensioneve në rritje në Spanjë mbi ofertën e rajonit për pavarësi, nënshkrimin e një deklarate të pavarësisë por duke vendosur të pezullojë zbatimin e saj, miliona njerëz do të lehtësohen nga kjo psherëtimë kolektive, duke pasur parasysh mundësinë e një përgjigje të ashpër nga Madridi.

Ndonëse tensionet mund të kenë rrënuar – të paktën përkohësisht – çështja themelore që nxit këtë krizë, së bashku me kriza të ndryshme të tjera që kanë qenë dhe janë ende duke u zhvilluar në mbarë botën, nuk janë zgjidhur aspak. Kjo çështje është neoliberalizmi.

Kur Karl Marksi shkroi në Manifestin e tij Komunist se “shoqëria borgjeze moderne është magjistari që nuk është më në gjendje të kontrollojë fuqitë e botës së re që ai i ka emërtuar sipas magjive të saj”, ai mund të kishte përshkruar krizën e sotme brenda neoliberalizmit.

Në të vërtetë, larg kësaj, është një krizë që thjesht është intensifikuar nga veprimet e elitave ekonomike dhe qeverive të ndryshme që qeverisin përmes interesave të tyre në të gjithë Perëndimin dhe kudo që mbizotërojnë idetë liberale demokratike. Kriza aktuale dhe shkallëzuese e përfshirjes së Spanjës mbi pavarësinë e Katalonjës është një rast i rëndësishëm.

Pasi morën pjesë në marshimin masiv të opozitës dhe u mblodhën për pavarësinë katalanase në Barcelonë më 8 tetor, unë mendova nga fakti se nuk ishte për këtë krizë përmbytëse të neoliberalizmit – duke përfshirë futjen e masave shtrënguese drakoniane nga qeveria spanjolle në Madrid gjatë disa viteve të fundit – shpërthimi i lëvizjeve separatiste, rritja e nacionalizmit, ksenofobia si diçka normale e re brenda rrjedhës politike nuk do të kishte gjasa të ndodhte.

Fakti që po ndodh është një aktakuzë e elitave të lartpërmendura ekonomike dhe transportuesve të qeseve të tyre politike; prova që jo vetëm që nuk kanë arritur të mësojnë ligjeratat e kësaj gjëje të shëmtuar të një sistemi ekonomik – ai që ulet si një tiran mbi jetën e shumicës dërrmuese që jeton nën të, sesa t’i shërbejë nevojave të tyre – por që përgjigja e tyre e vetme ndaj ekonomisë globale që shpërtheu në vitin 2008 për shkak të kontradiktave dhe irracionalitetit të përfshirë brenda saj, ka qenë të imponojë më shumë neoliberalizëm në formën e programeve drakoniane të kursimit. Rezultati ka qenë një thellim i vetë krizës që kanë pohuar se masat shtrënguese do të tejkalohen.

Në rastin e separatizmit katalanas, nuk është rastësi që kjo krizë ka ardhur në anën e pasme të ndërprerjeve të shpenzimeve publike të prezantuara nga Madridi në vitin 2010, përgjegjës për shtyrjen e miliona vendeve në të gjithë vendin, përfshirë Kataloninë, në varfëri dhe në papunësi. Shtoni përbërësit e nacionalizmit kulturor, identitetit kombëtar, dhe në rastin e çështjeve të pazgjidhura të Spanjës që rrethojnë luftën civile dhe diktaturën e Gjeneralit Franko, dhe keni një stuhi të përsosur.

Situata është e ngjashme kur është fjala për shfaqjen e lëvizjes për pavarësinë skoceze nga Mbretëria e Bashkuar në vitet e fundit. Pastaj ne kemi Brexit, përhapjen dhe rritjen e mbështetjes për partitë nacionaliste anti-BE në Evropë, zgjedhjen e Trump në SHBA dhe duke shkuar më tej, Pranvera Arabe 2011, para se të ndërrohet forma e një dimri arab të xhihadizmit-selefit, të gjithë këto janë simptoma të së njëjtës krizë të neoliberalizmit.

Në thelb, ky është një sistem dhe doktrinë ekonomike që mund të ekzistojë vetëm në një gjendje konflikti me sovranitetin kombëtar, identitetin dhe pluralizmin kulturor. Është një madhësi e përshtatshme për të gjithë sistemin ekonomik që mbart me vete një sërë vlerash liberale që nuk respektojnë kufijtë, kulturat ose identitetet kombëtare specifike, duke ulur aftësinë e shteteve për të marrë masa ekonomike në interes të popullit të tyre sesa bankat dhe korporatat shumëkombëshe që në të vërtetë janë duke komanduar.

Paqëndrueshmëria dhe rrënojat e bëra në emër të këtij sistemi ekonomik dhe vlerat e tij shoqëruese liberale, jo vetëm që kanë nxitur lëvizjet separatiste dhe nacionaliste në Perëndim, por kanë qenë gjithashtu një faktor kryesor në sulmet neo-imperialiste të lëshuara nga Uashingtoni dhe aleatët e saj duke filluar nga rënia e Bashkimit Sovjetik në fillim të viteve 1990.

Perry Anderson shkruan për këtë ngjarje historike botërore dhe pasojat e saj:

“Komunizmi ishte i vdekur, por kapitalizmi nuk e kishte gjetur ende formën e saj të realizuar, si universale planetare nën një hegjemon unik. Tregu i lirë ende nuk ishte në mbarë botën… Në hierarkinë e shteteve, kombet nuk e dinin gjithmonë vendin e tyre”.

Populli rus ndjeu dorën e zhurmës së ekonomisë neoliberale gjatë viteve 1990, dekada e njëjtë që pa shkatërrimin e Jugosllavisë, e ndjekur në dekadën e ardhshme nga shkatërrimi i Irakut kur Uashingtoni arriti të mbrojë dominimin e spektrit të plotë, duke përdorur mizoritë e 11 shtatorit si një pretekst. Afganistani, Libia, konflikti në Siri, sanksionet mbi Kubën, Korenë e Veriut – ajo që secili nga shtetet e lartpërmendura ka pasur ose ka të përbashkët, pavarësisht nga karakteristikat e tyre specifike, është se ata refuzuan të dominoheshin nga konsensusi neoliberal i Uashingtonit.

Kuptimi i natyrës së këtij përbindëshi kërkon që ne të rezistojmë opsionin e lehtë të trajtimit të të gjitha konflikteve dhe krizave të ndryshme rreth botës në izolim. Ato nuk janë të izoluara, ato janë të lidhura në mënyrë të pazgjidhshme – të lidhura me një sistem ekonomik që është pa asnjë dyshim armiku i përbashkët i njerëzimit në kohën tonë.

Çfarëdo që të ndodhë në Katalonjë, nevojat e popullit të rajonit nuk do të plotësohen thjesht duke ndryshuar flamurin kombëtar që fluturon mbi ndërtesat komunale. Ju nuk mund të hani një flamur – një flamur nuk vendos ushqim në tavolinë, ngroh një shtëpi ose edukon fëmijët. Kjo kërkon domosdoshmërinë e sovranitetit jo vetëm të sovranit politik, por edhe të sovranitetit ekonomik.

Udhëheqësi rebel irlandez James Connolly, i ekzekutuar nga britanikët në Dublin të vitit 1916, para se të çonte njerëzit e tij për të luftuar dhe për të vdekur për çlirimin kombëtar të Irlandës, nuk la asnjë dyshim për marrëzinë duke besuar se pavarësia në vetvete do të mjaftonte:

“Nëse nesër e mposhtni ushtrinë angleze dhe ngrini flamurin e gjelbër mbi Kështjellën e Dublinit, nëse nuk keni vendosur për organizimin e Republikës Socialiste, përpjekjet tuaja do të ishin të kota. Anglia do t’ju sundojë. Ajo do t’ju sundojë përmes kapitalistëve të saj, përmes pronarëve të saj, nëpërmjet financuesve të saj, përmes gjithë koleksionit të institucioneve komerciale dhe individuale që është mbjellë në këtë vend me lotët e nënave tona dhe gjakun e dëshmorëve tanë”.

Njerëzit e Katalonjës duhet ta marrin këtë shënim./Periskopi/

Shkruan: John Wight

Përktheu dhe përshati nga anglishtja në shqip: Periskopi