Che Guevara ishte një vrasës apo një revolucionar?

Pesëdhjetë vjet pas vrasjes së Che Guevara, përpjekjet për të komercializuar dhe shtrembëruar imazhin e tij vazhdojnë.

Pesëdhjetë vjet më parë, më 9 tetor 1967, Ernesto “Che” Guevara – mjeku i lindur në Argjentinë dhe heroi revolucionar kuban – u ekzekutua në Bolivi si pjesë e një komploti të orkestruar nga SHBA për të çliruar botën e ndikimit të tij anti-imperialist, raporton “Al Jazeera”, transmeton Periskopi.

Duke pasur parasysh se Guevara është aq popullor dhe simbolik se kurrë gjysmë shekulli më vonë, duket se qeveria amerikane mund ta depozitojë në mënyrë të sigurt këtë projekt nën kategorinë e “Oops”-it.

Natyrisht, amerikanët kanë mohuar prej kohësh përgjegjësinë për vrasjen – një kërkesë e zbërthyer me kujdes nga avokatët amerikanë Michael Ratner dhe Michael Steven Smith në librin e tyre “Kush vrau Che? Si CIA humbi vrasjen”.

Agjenti i CIA-s kubano-amerikane Felix Rodriguez, i pranishëm në rënien e Guevaras në fshatin Bolivian të La Higuera, ka ndihmuar në promovimin e vijës amerikane se vendimi fatal ishte ndërrmarë nga aksioni luftarak i bolivianëve.

Rodriguez, gjithashtu, ka kundërshtuar zhurmën e romanticizmit të një njeriu që ai thotë se nuk ishte asgjë më shumë se “një vrasës” i cili “kënaqej me vrasjen e njerëzve” – ​​një pohim mjaft i pasur që vinte nga dikush që vullnetarisht kishte shprehur gatishmërinë për të vrarë Fidel Kastron dhe të cilët Ratner dhe Smith, i referohen ish-diktatorit të Republikës Dominikane, Rafael Trujillo, si një “tiran”.

‘Njeriu më i plotë njerëzor’

Duke shkruar në Ëashington Post në vitin 1997, regjisori dokumentar Saul Landau e përshkroi Guevarën si një “person me disciplinë të ashpër, që refuzoi të linte armikun e plagosur të mos trajtohej” – një njeri që ndërtoi spitale dhe dhoma shkollore, ku “e shtynte që të sakrifikonte plotësisht ngushëllimin e tij fizik në ndjekje të një shoqërie më të drejtë”.

Filozofi francez Jean-Paul Sartre vlerësoi udhëheqësin e guerilas si “jo vetëm një qenie njerëzore intelektuale, por një qenie më e plotë e kohës sonë”.

Megjithatë, kartela e “vrasësit” vazhdon të luhet nga shumë njerëz, shumë prej të cilëve me të dhëna të dyshimta të krahut të djathtë.

Kur disa vjet më parë u zbulua se Urban Outfitters me bazë në SHBA kishin vendosur të përshtasnin imazhin e Che-së për një T-shirt dhe mallra të tjera – pasi ne të gjithë e dimë se korporatat e veshjeve amerikane mbështesin me zjarr revolucionin anti-kapitalist – CEO i kompanisë u rrëmbye nga një dyshues grupi i të drejtave të njeriut për “glorifikimin e një vrasësi” me një “ideologji të përgjakshme”.

Asnjëherë mos u mërzit se Urban Outfitters dhe shumë shumë entitete të tjera të tilla kanë qenë gjithashtu të njohur për produktet e tregut në masë të stolisur me flamurin amerikan – një simbol i një sistemi që merr tortë në drejtim të gjakut ideologjik.

Che nuk ishte mbinjerëzor, por ai ishte më shumë se vetë – ndoshta pse ata kurrë nuk kanë qenë në gjendje ta vrasin atë.

Në kohën e vrasjes së Guevarës, për shembull, SHBA ishte e angazhuar në një çështje spektakolare të përgjakshme të njohur si Lufta e Vietnamit, në të cilën deri disa milion njerëz u eliminuan përfundimisht.

Sikur kjo të mos ishte e mjaftueshme, “Neë Yorker” raportoi vitin e kaluar se “[pas përfundimit të luftës, më 1975, më shumë se dyzet mijë Vietnamezë janë vrarë nga UXO [municionet e pashpërthyera]”.

Vlen të theksohet gjithashtu, se neveritja e Guevaras nga imperializmi Yankee nuk u materializua nga askush. Ai personalisht ishte dëshmitar i grushtit të CIA-s të vitit 1954 në Guatemalë kundër presidentit të zgjedhur në mënyrë demokratike, Jacobo Arbenz, i cili kishte hyrë në gishtin e kompanisë amerikane të bananes United Fruit dhe armiqve të tjerë të demokracisë guatemalane.

Në dhjetëvjeçarët e ardhshëm të luftës civile – në të cilën SHBA-ja, siç zakonisht luajti, në rreth 200,000 njerëz të masakruar.

Guevara vazhdoi të përballet me fuqinë amerikane në nyje të ndryshme ndërkombëtare. Në Kubë, ai ndihmoi në përmbysjen e ish-mikut të diktaturës amerikane, Fulgencio Batista.

Në Kongo, siç shkruante John Gerassi në “Los Angeles Times”, Guevara u përpoq të “ndihmonte mbetjet e lëvizjes nacionaliste të Kryeministrit Patrice Lumumba, i cili ishte vrarë me ankimimin e agjentëve belgë dhe të CIA-s”.

Në Bolivi, mjerisht, perandoria amerikane e kapi atë. Gone ishte njeriu që kishte deklaruar një herë, “me rrezikun e shfaqjes qesharake, se revolucioni i vërtetë udhëhiqet nga ndjenjat e forta të dashurisë”.

Rreziku i vërtetë

Në dekadat që nga vdekja e Che-së, SHBA ka vazhduar biznesin si zakonisht, duke shkaktuar kërdi në të gjithë globin në emër të kryeqytetit elitar.

Se vendi ka mungesë të theksuar në departamentin e emocioneve njerëzore duhet të jetë i qartë nga shëndeti i industrisë së armëve dhe dënimi fizik dhe ekonomik i shkaktuar rregullisht trupave njerëzorë nga Afganistani në Meksikë.

Disa kafshime të dobishme nga kriza amerikane kanë hedhur dritë të tjera ideologjike – siç është përgjigjja e Madeleine Albright, ish-ambasadore amerikane në Kombet e Bashkuara dhe sekretari i shtetit, për një pyetje në lidhje me raportet që gjysma e milion fëmijëve kishin vdekur falë sanksioneve të SHBA-së në Irak: “Ne mendojmë se çmimi është me vlerë”.

Për të qenë të sigurt, disa “ndjenja të forta dashurie” do të vinin në të drejtën veçanërisht të dobishëm për tani – vetëm për të siguruar veten se realiteti nuk duhet të jetë ajo që Presidenti i SHBA-së Donald Trump thotë se është.

Në një letër përfundimtare që Guevara i shkroi fëmijëve të tij, që t’u jepej atyre në rast se vritet, ai këshilloi: “Mos harroni se Revolucioni është ajo që është e rëndësishme dhe se secili prej nesh, për vete, është i pavlerë”.

Dhe derisa ekzekutuesit e tij sigurisht nuk ishin nën përshtypjen se Guevara në vete ishte “i pavlerë”, rreziku i vërtetë që ai i paraqiti rendit kapitalist, në të vërtetë, qëndron në shembullin e tij të solidaritetit ndër-njerëzor.

Në fund, Che nuk ishte mbinjerëzor, por ai ishte më shumë se vetvetja – e cila ndoshta është arsyeja pse kurrë nuk kanë qenë në gjendje ta vrasin atë./Periskopi/

Shkruan: Belen Fernandez

Përktheu dhe përshtati nga anglishtja në shqip: Periskopi