Edhe një shkelje nga Serbia, eksporton mallra që janë në listën e sanksioneve të vendosura ndaj Rusisë nga BE dhe SHBA

Eksporti i mallrave nga Serbia në Kirgistan është rritur disa herë pas pushtimit rus të Ukrainës, sipas të dhënave të Institutit të Statistikave të Republikës së Serbisë të analizuara nga Radio Evropa e Lirë (REL).

Megjithatë, të dhënat nga Komiteti Statistikor i Kirgistanit dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) për importin e mallrave serbe në Kirgistan tregojnë se produktet e dërguara në këtë ish-republikë sovjetike nuk arrijnë në destinacionin e tyre zyrtar, por rieksportohen nga Kirgistani në një treg të tretë.

Ndër mallrat që eksportohen nga Serbia në Kirgistan janë edhe ato që janë në listën e sanksioneve të vendosura ndaj Rusisë nga Bashkimi Evropian dhe SHBA, si mallra që mund të keqpërdoren në industrinë ushtarake ruse. E gjithë kjo mund të shihet në bazë të etiketave doganore në eksportin e mallrave të regjistruara nga Byroja e Statistikave të Serbisë.

Qeveria e Serbisë dhe Ministria e Tregtisë nuk janë përgjigjur për REL nëse Kirgistani është vetëm një stacion kalimi për transportin e produkteve të sanksionuara në tregun rus dhe si kontrollohet rruga e këtyre mallrave.

Përfaqësuesit e institucioneve shtetërore as nuk shpjeguan se çfarë ndodhi, kështu që eksportet në Kirgistan janë rritur në mënyrë drastike në dy vitet e fundit.

Rritje drastike e eksporteve drejt Kirgistanit

Sipas të dhënave të Institutit Republikan të Statistikave, nga Serbia në Kirgistan në vitin 2022 janë eksportuar mallra në vlerë prej 12.8 milionë dollarë amerikanë, ndërsa eksportet në vitin 2023 janë rritur gjashtë herë dhe kanë arritur në 81.1 milionë dollarë. Kur shihen këto të dhëna nga Kirgistani, shihet se shumica e mallrave të eksportuara nga Serbia nuk kanë përfunduar në këtë vend.

Gjatë vitit 2023, kur u regjistruan mbi 80 milionë eksporte nga Serbia në Kirgistan, në Kirgistan hynë mallra me vlerë vetëm afër shtatë milionë euro.

Ndryshime drastike shënon edhe Fondi Monetar Ndërkombëtar, sipas një raporti që mbulon një periudhë gjashtëmujore, nga nëntori 2023 deri në shkurt 2024. Serbia ka eksportuar mallra në Kirgistan në vlerë rreth 30 milionë dollarë, ndërsa mallra në vlerë vetëm milionë dollarë. FMN mbledh të dhëna nga institucionet zyrtare shtetërore dhe i përpunon ato në mënyrë statistikore.

Të dhënat e fundit nga Enti i Statistikave të Republikës së Serbisë tregojnë se trendi i rritjes së eksporteve ka vazhduar. Në vetëm katër muaj në vitin 2024, Serbia ka eksportuar mallra me vlerë 54.1 milionë dollarë në Kirgistan, që është katër herë më shumë se gjatë gjithë vitit 2022.

Në shkurt të vitit 2022, Rusia pushtoi Ukrainën fqinje, pas së cilës vendet perëndimore vendosën sanksione të ashpra ekonomike dhe politike ndaj Moskës, të cilat ende janë duke u shtrënguar edhe sot.

Çfarë eksporton Serbia në Kirgistan?

Megjithëse në mesin e mallrave të eksportuara në Kirgistan ka edhe ato që përdoren për përdorim civil si kartoni dhe fidanët e frutave, Byroja e Statistikave regjistron gjithashtu eksportin e mallrave që janë në listën e “prioritetit të lartë”, pra mallra me përdorim të dyfishtë të identifikuar si mallrat e përdorura në industrinë ushtarake.

Këto mallra janë në listën e sanksioneve të Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA) për eksport në Rusi. Lista e “prioritetit të lartë” kundër Rusisë u prezantua si pjesë e sanksioneve ndërkombëtare pas fillimit të pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022. Masat për të kufizuar eksportin e teknologjive dhe materialeve kritike janë shtrënguar në mënyrë progresive përmes disa paketave sanksionesh.

Siç thuhet në faqen e internetit të Komisionit Evropian, përkatësisht organit të tij Drejtoria për Stabilitet Financiar, Shërbime Financiare dhe Unioni i Tregjeve të Kapitalit, kjo listë përfaqëson:

“Lista e mallrave të ndaluara me përdorim të dyfishtë dhe artikujve të teknologjisë së avancuar të përdorura në sistemet ushtarake ruse që janë në fushën e betejës në Ukrainë ose kritike për zhvillimin, prodhimin ose përdorimin e atyre sistemeve”.

Në vitin 2022, Serbia ka eksportuar këtë lloj mallrash në Kirgistan në vlerë prej 340,000 dollarësh, ndërsa në vitin 2023, vlera e mallrave të sanksionuara të dërguara në Kirgistan është rritur në mënyrë drastike – është 7.7 milionë dollarë, sipas të dhënave nga Byroja e Statistikave analizuar nga RSE.

Nga mallrat nën sanksione, më të eksportuara ishin kushinetat, pjesët e avionëve, helikopterët, mjetet ajrore pa pilot, pajisjet elektrike për qarqet elektrike…

Nuk dihet nëse dhe në çfarë mase këto mallra kanë hyrë në Kirgistan apo janë rieksportuar në një treg tjetër, sepse Komiteti Statistikor i Kirgistanit nuk ka publikuar të dhëna për llojin e mallrave të importuara për dy vitet e fundit. Komisioni deklaroi se nuk kishte nevojë apo kërkesë për të dhëna të tilla të detajuara.

Sipas të dhënave nga bazat e të dhënave të Agjencisë për Regjistrat e Bizneseve, pothuajse një e treta e kompanive të regjistruara në Serbi që eksportojnë mallra në Kirgistan janë themeluar pas fillimit të pushtimit, pra pas 22 shkurtit 2022. Regjistri i bizneseve tregon se pronarët ndër të tjera janë shtetas të Rusisë, Kubës, Moldavisë, Ukrainës, por edhe nga vendet e Bashkimit Evropian nga Italia, Lituania dhe Sllovenia.

Të dhënat e Institutit Republikan të Statistikave tregojnë se cilat mallra janë tregtuar dhe në çfarë vëllimi, por jo saktësisht se cilat kompani të regjistruara në Serbi kanë eksportuar mallra kontestuese, gjegjësisht produkte të mbuluara nga sanksionet e BE-së dhe SHBA-së.