Mavijoseni lehtë? Mund të jetë një shenjë e diçka më serioze

Pas një përplasjeje, mund të presim një mavijosje. Por, çka nëse e gjejmë veten të mavijosur pa ndonjë shkak të dukshëm? Çfarë mund të jetë pas saj? A duhet të shqetësohemi?

Rreth 18 për qind e të rriturve raportojnë mavijosje të lehtë. Si hematologë (mjekë gjaku), shpesh na kërkohet këshilla kur njerëzit janë të shqetësuar se mund të mavijosen shumë lehtë. Ja si mendojmë për problemin.

Çfarë bën gjaku

Së pari, ndihmon për të kuptuar sistemet komplekse, të balancuara me kujdes në trupin tonë që na mbrojnë nga gjakderdhja.

Gjaku rrjedh si lëng nëpër enët tona të gjakut, duke bartur qelizat e kuqe me ngarkesën e tyre të oksigjenit dhe qelizave imune për të na mbrojtur nga infeksionet, në trurin tonë, muskujt dhe organet e brendshme. Ai përmban përbërës që janë të balancuar me kujdes për të na mbrojtur nga gjakderdhja nëse lëndohemi, duke minimizuar njëkohësisht rrezikun e formimit të rrezikshëm të mpiksjes së gjakut.

Nëse ndodh një “vrimë” në një enë gjaku, gjaku mund të trashet me shpejtësi për të formuar një mpiksje pelte, për të minimizuar humbjen e gjakut derisa ena të riparohet vetë. Për të arritur këtë, fragmente të vogla qelizore të quajtura trombocite që qarkullojnë në gjak lidhen me murin e dëmtuar të enëve të gjakut.

Një mori proteinash (faktorë koagulues), të tërhequr nga trombocitet dhe muri i enëve të dëmtuara, më pas kombinohen për të trashur gjakun në vend dhe formojnë një mpiksje gjaku. Ashtu si të gjitha qelizat e gjakut, trombocitet prodhohen në palcën e eshtrave, ndërsa faktorët e koagulimit krijohen kryesisht në mëlçi.

Pra, çfarë mund të shkojë keq? Nëse kemi një problem që prek faktorët tanë të koagulimit, trombocitet ose muret e enëve tona të gjakut, mund ta gjejmë veten duke zhvilluar mavijosje të lehtë apo edhe gjakderdhje problematike.

A mund të jetë problem?

Në shumë pacientë që raportojnë mavijosje të lehtë, hematologët nuk mund të gjejnë ndonjë shkak të veçantë.

Mjekët e gjakut zakonisht janë më të kujdesshëm kur një person ka një plejadë problemesh që lidhen me gjakderdhjen.

Për shembull, një çrregullim ka më shumë gjasa nëse mavijosja është e përhapur me mavijosje të mëdha, shoqërohet me gjakderdhje të shpeshta nga hundët, perioda të rënda, probleme me gjakderdhje pas punës së madhe dentare, operacionit ose lindjes së fëmijës – apo edhe gjakderdhje serioze spontane në nyje ose në tru.

Disa teste të thjeshta mund të na ndihmojnë të kuptojmë nëse ka të ngjarë të ketë një problem serioz.

E para që do të bënim për çdo person që raporton mavijosje të lehtë është një numërim i plotë i gjakut. Kjo do të përfshijë një matje të numrit të trombociteve dhe do të tregojë me siguri nëse numrat e trombociteve janë normale.

Trombocitet tona mund të zvogëlohen për një sërë arsyesh – ose sepse ato nuk prodhohen në palcën e eshtrave në mënyrë të përshtatshme ose në sasi të mjaftueshme, ose sepse ato hiqen shumë shpejt nga qarkullimi.

Skenari i fundit ndodh në një gjendje të zakonshme të quajtur purpura trombocitopenike imune. Kjo gjendje mund të prekë fëmijët ose të rriturit pa probleme ose pas një infeksioni viral.

Pacientët mund të zhvillojnë reduktime të rënda në numrin e tyre të trombociteve dhe të dalin në një skuqje të imët, që në fakt janë mavijosje të vogla.

Te fëmijët, zakonisht është një gjendje afatshkurtër që shërohet vetvetiu. Te të rriturit, rastet e rënda mund të kenë nevojë për trajtim me ilaçe që shtypin sistemin imunitar ose nxisin prodhimin e trombociteve. Ndonjëherë të rriturit kanë nevojë për kirurgji për të hequr shpretkën.

Probleme me proteinat e koagulimit dhe sëmundjet

Faktorët e koagulimit – proteinat e përmendura më herët – mund të ndikohen nga një sërë shkaqesh të trashëguara ose të fituara.

Disa njerëz lindin me nivele të ulëta të faktorëve të rëndësishëm që ndihmojnë mpiksjen e gjakut kur duhet të kontrollojë gjakderdhjen.

Hemofilia A shihet pothuajse ekskluzivisht tek meshkujt dhe shkaktohet nga një reduktim gjenetik i Faktorit VIII (një faktor kyç i koagulimit). Si burrat ashtu edhe gratë mund të kenë sëmundjen von Willebrand, e cila përfshin reduktimin e prodhimit ose funksionit të një faktori tjetër kyç të koagulimit.

Sëmundja e mëlçisë mund të shkaktojë gjithashtu probleme me koagulimin. Kjo është arsyeja pse testi i dytë që kryejmë te çdo person që raporton mavijosje të lehtë është të matim funksionin e koagulimit. Nëse gjejmë një anomali, ne do të ndjekim duke testuar nivelet e faktorëve kryesorë të koagulimit.

Probleme me enët e gjakut

Megjithëse e rrallë sot, mungesa e rëndë e vitaminës C përdoret për të shkaktuar më shpesh mavijosje të lehtë dhe gjakderdhje të mishrave të dhëmbëve (“skorbut”) dhe mangësitë mund të shkaktojnë akoma mavijosje.

Disa sëmundje mund të shkaktojnë hollimin ose inflamacionin e enëve të gjakut, duke përfshirë purpurën Henoch-Schonlein – një gjendje autoimune që rezulton në mavijosje të këmbëve dhe kofshëve.

Njerëzit e moshuar mund të kenë lëkurë të brishtë dhe enët e gjakut, duke e bërë mavijosje më të mundshme.

Medikamente dhe suplemente

Ne gjithmonë pyesim pacientët për përdorimin e ilaçeve dhe mjekësisë alternative.

Aspirina – e përshkruar shpesh për të parandaluar që trombocitet të përkeqësojnë rrezikun e sëmundjeve kardiake ose goditjes në tru – gjithashtu mund të zvogëlojë funksionin e trombociteve.

Medikamente si klopidogrel (për të ndaluar koagulimin e problemit) dhe medikamente antiinflamatore jo steroide (si ibuprofeni ose të tjera të marra për dhimbje dhe inflamacion) mund të zvogëlojnë funksionin e trombociteve.

Holluesit e gjakut si warfarin, apixaban dhe rivaroxaban, të përshkruara për njerëzit me një rrezik më të lartë të mpiksjes që çojnë në goditje, mund të ndikojnë në mavijosje.

Njerëzit që përdorin kortikosteroide orale ose thithëse për një periudhë të zgjatur (si për shembull për sëmundjet kronike) mund të vërejnë mavijosje të shtuara për shkak të hollimit të lëkurës dhe dobësimit të mureve të enëve të gjakut.

Suplementet pa recetë duke përfshirë gingko dhe vitaminën E gjithashtu mund të nxisin mavijosje të lehtë, siç mund të bëjnë disa ilaçe kundër depresionit.

Pyetjet e abuzimit dhe traumës

Së fundi, enët e gjakut mund të dëmtohen nga trauma. Klinikët duhet të pyesin me kujdes nëse personi ka përjetuar ndonjë lëndim, duke përfshirë një konsideratë të ndjeshme të abuzimit të fëmijëve ose dhunës nga partneri intim.

Ndërsa ka shumë kushte mjekësore që mund të shkaktojnë mavijosje të lehtë, nëse nuk keni një histori të fortë të formave të tjera të gjakderdhjes së tepërt, dhe nëse numërimi i gjakut dhe testet e funksionit të koagulimit janë normale, nuk duhet të jetë shkak për shqetësim, shkruan “The Conversation”.