105 kërkesa për falje nga të burgosurit – një në pritje të ‘aminit’ të Osmanit, 16 në shqyrtim

Është viti i katërt që presidentja Vjosa Osmani nuk është duke e shfrytëzuar të drejtën e saj kushtetuese që t’i fal të burgosurit, pavarësisht se numri i kërkesave për falje në vitin 2024 ka arritur në 105.

Por, nga presidenca për Ekonomia Online kanë bërë të ditur se këtë vit Komisioni për Falje ka rekomanduar për falje një të dënuar, dhe ky rekomandim është në procedurë të shqyrtimit nga Presidenca.

Ndërsa, gjithsej janë shqyrtuar tetëdhjetë e nëntë kërkesa për falje të personave të dënuar, ndërsa gjashtëmbëdhjetë prej tyre janë në pritje të shqyrtimit nga Komisioni, pas kompletimit të tyre me informata shtesë.

Përfaqësues të drejtësisë dhe organizatave për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, thonë se pavarësisht që presidentja ka mundësi që të fal ose jo të burgosurit, mos faljen e tyre e konsiderojnë si një shkelje të të drejtave të njeriut.

Avokati Xhevdet Smakiqi, tha se mungesa e faljeve për katër vite është një keqpërdorim i diskrecionit presidencial.

Sipas tij, praktika e faljeve është një element i rëndësishëm i demokracive perëndimore, që ndihmon në rehabilitimin e të dënuarve.

“Është e çuditshme në një shtet demokratik siç pretendon dhe është Kosova me Kushtetutën e saj dhe ne duhet të zbatojmë praktikat më të mira të shteteve demokratike perëndimore. Ju e keni parë që edhe Joe Biden dhe plot shtete ku presidentët në fund të vitit, apo për ndonjë festë kombëtare zakonisht e përdorin institutin e drejtës penale që është falja, pra në mënyrë individuale të presidenteve të shteteve përfshirë edhe Vjosa Osmanin ka diskrecion. Por, nuk mund të quhet diskrecion apo keqpërdorim të diskrecionit, kemi të bëjmë me një keqpërdorim të diskrecionit  të presidentes e cila për katër vite nuk e ka aprovuar as një rekomandim të Komisioneve të cilët ekzistojnë një varg kërkesash dhe kushtesh të cilat përmbushen”, ka thënë ai.

Sipas Smakiqit, për një periudhë katërvjeçare, presidentja Osmani nuk ka pranuar asnjë rekomandim për falje, duke e cilësuar këtë si një shkelje të mundshme të të drejtave të njeriut.

Ai tha se është e dhimbshme mos falja e të dënuarve duke marr parasysh që vetë Osmani është juriste.

“Unë e konsideroj këtë si pjesë të karakterit të Vjosa Osmanit dhe është e dhimbshme se ajo është edhe vetë juriste. Mbi këtë bazë çuditem se çfarë etike profesionale mund të ketë një presidente e cila për katër vite rresht nuk fal sepse falja nuk nënkupton që t’i po ndërhynë në sistemin e drejtësisë, por nënkuptim një vullnet të mirë dhe një praktikë demokratike, në një shtet ku nuk do të thotë të lirohen të burgosurit, por për shembull t’i falen disa vite, ti falen disa muaj, ata që janë në fund dënimit që kanë sjelle të mira që nuk janë në komisione disiplinore të SHKK-së. Pra’ ata të cilët në një farë mënyre janë përgatitur të kthehen shoqërisë, presidentja nuk po ja jep këtë mundësi dhe unë e konsideroj edhe shkelje të të drejtave të njeriut dhe kjo do të pasqyrohet edhe në raportin e progresit të organizatave të tjera për mbrojtjen e të drejtave të njeriut”, ka thënë ai.

Drejtori i Këshillit për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut (KMDLNj), Behxhet Shala,  e cilësoi këtë situatë si të paprecedentë, duke e krahasuar me sisteme diktatoriale.

Shala ka theksuar se mungesa e faljeve mund të ndikojë negativisht në motivimin e të burgosurve për t’u sjellë mirë dhe ka pasur gjithashtu shqetësime se ky veprim do të ketë pasoja për reputacionin e vendit.

“Nuk ka ndodh në historinë jo vetëm të Kosovës por edhe në shtet diktatoriale fashiste që nuk ka pasur falje, i ke parë kohën e fundit para një viti sa ka përfituar Shqipëri të burgosurit, edhe Biden ka falur një numër të madh të dënuarve, në mesin e tyre edhe një shqiptar i akuzuar për trafikim me narkotik. Që tek ne nuk hynë as në listë për falje. Ne mendoj se ajo po e shpërdor një të drejtë kushtetuese sikurse që po e shpërdor sjelljen e mirë të burgosurve, sepse nuk mund të motivohen të burgosurit që të sillen mirë në qoftë se nuk ka falje. Në anën tjetër po e vënë në pozitë shumë të rëndë Shërbimin Korrektues të Kosovës që punon shumë me të burgosur. Dhe e treta nuk është normale, këtë vit janë vetëm 94 kërkesa dhe më herët kanë qenë 400-500, të mos të gjendet as një burgosur i vetëm i cili e meriton faljen”, ka thënë ai.

Shala ka thënë se është për tu çuditur edhe fakti se si vetë presidentja ka krijuar Komisionin, i cili i trajton kërkesat e të burgosurve për falje dhe se nuk i merr parasysh ato rekomandime të Komisionit.

Shala ka përmendur edhe disa raste të të burgosurve që do të duhej të liroheshin.

“Me këtë presidentja po e krijon një perceptim që Kosova është shoqëri kriminale dhe nuk mund të falet as kush, është një porosi e keqe edhe për vendim edhe për jashtë. Vetë presidentja e formon një Komision ad hoc i cili i trajton kërkesat të burgosurve, ata anëtar paguhen prej buxheti të Kosovës edhe në fund i vije puna që vetë presidentja nuk po i beson atij Komision që vetë e ka themeluar i cili ja dërgon presidentes një listë të ngushtë për ata që e meritojnë që të falen. Kjo do ta përfundoj mandatin thuaj pa falur as një të burgosur, për ne është e pa kuptueshëm. Edhe ne që punojmë gjatë me të burgosur e kemi të qartë se kush e meriton të falen. Kemi raste në mesin e femrave për shembull shtatëzëna e dënuar për trafik, e burgosur me kancer shtetase e Serbisë e dënuar në Kosovë që vetëm është barrë për burgjet dhe buxhetin e Kosovës dhe nuk e sheh as një arsye që ajo të fal. Është e pa kuptueshëm edhe ne nuk kemi përgjigje për këtë veprim të presidentes”, ka thënë ai.

BNga Shërbimi Korrektues i Kosovës përmes një përgjigje me shkrim për EO kanë thënë se gjatë vitit 2024 ka pranuar 94 kërkesa për falje, por që asnjëra nuk është miratuar nga Presidentja.

“Gjatë viti kemi pranuar gjithsej 94 kërkesa për falje nga personat e dënuar. Deri më tani, kur në pozitën e Presidentes ka qenë znj. Vjosa Osmani, nuk kemi pranuar asnjë dekret për falje nga Zyra e Presidentes”, thuhet në përgjigjen e SHKK-së.

Nga Presidenca në një përgjigje me shkrim kanë thënë se një rast janë duke e shqyrtuar.

Bekim Kupina, Këshilltar për Media në Presidencë ka thënë se deri tani janë shqyrtuar tetëdhjetë e nëntë kërkesa për falje të personave të dënuar, ndërsa gjashtëmbëdhjetë  prej tyre janë në pritje të shqyrtimit nga Komisioni, pas kompletimit të tyre me informata shtesë.

“Gjatë vitit 2024 janë pranuar njëqind e pesë (105) kërkesa për falje të personave të dënuar të cilat janë duke u shqyrtuar nga Komisioni për Falje. Deri tani janë shqyrtuar tetëdhjetë e nëntë (89) kërkesa për falje të personave të dënuar, ndërsa gjashtëmbëdhjetë (16) prej tyre janë në pritje të shqyrtimit nga Komisioni, pas kompletimit të tyre me informata shtesë. Këtë vit Komisioni për Falje ka rekomanduar për falje një (1) të dënuar, dhe ky rekomandim është në procedurë të shqyrtimit nga Presidenca”, ka thënë Kupina.