​Zbulohet një gjen i rëndësishëm për jetëgjatësi – a do të mund të trajtohet pleqëria?

Një variant i rrallë i gjenit i regjistruar te njerëzit që kanë jetuar 100 vjeç e lart ngadalëson proceset e plakjes, thonë autorët e një studimi të ri të botuar në revistën PNAS.

Shkencëtarët që kanë kryer kërkime të reja për të zbuluar se çfarë mekanizmash fshihen pas këtij efekti besojnë se zbulimet e reja duhet të lejojnë zhvillimin e ilaçeve kundër plakjes.

Hulumtimi mbi procesin e plakjes dhe mundësitë e ngadalësimit të tij është bërë gjithnjë e më popullor vitet e fundit pasi mund të bëhet baza për një industri fitimprurëse kundër plakjes.

Për shembull, hulumtimet kanë treguar se metformina, një nga ilaçet për diabetin, zgjat jetëgjatësinë e njerëzve me diabet, megjithëse do të pritej që ata të jetonin pak më shkurt. Ky ilaç thuhet se është shumë i popullarizuar në mesin e miliarderëve të Silicon Valley.

Një nga objektivat e shkencëtarëve që merren me plakjen është, ndër të tjera, edhe gjeni Sirt6.

Studime të shumta kanë vërtetuar më parë se aktivitetet e këtij gjeni, që mund të gjendet tek njerëzit, por edhe te shumë kafshë, janë të rëndësishme në funksionet dhe sëmundjet qelizore, në riparimin e ADN-së dhe janë të lidhura fort me jetëgjatësinë.

Në një studim të ri, Vera Gorbunova nga Universiteti Rochester në Nju Jork dhe kolegët e saj vendosën të gjenin mekanizmat me të cilët ndikon në jetëgjatësinë, sepse ky kuptim është çelësi për zhvillimin eventual të substancave që mund të kenë një efekt në plakje.

Hulumtimet mbi funksionin molekular dhe rolin e Sirt6 në plakjen dhe jetëgjatësinë në mizat e frutave Drosophila kanë treguar se shprehja e zgjeruar (Overexpression-OE) e Sirt6 në kushte eksperimentale ndikon në jetëgjatësinë në organizmat eukariotikë shumëqelizorë më të ulët, si dhe në shumë organizma më të lartë. Ai zbuloi gjithashtu se një mekanizëm kyç me të cilin shprehja e zgjeruar e dSirt6 shkakton zgjatjen e jetëgjatësisë është shtypja e aktivitetit të transkriptimit të dMyc, një proteinë e lidhur me formimin e tumoreve të shumta te njerëzit.

Autorët theksojnë se një nga zbulimet më emocionuese është se rritja e nivelit të shprehjes së gjenit Sirt6 zgjat jetëgjatësinë e minjve.

Përveç kësaj, autorët treguan se shprehja Sirt6, e përmirësuar nga sistemi i përfshirjes së gjenit GeneSwitch-GAL4, e mjaftueshme për të zgjatur jetëgjatësinë mund të fillohet në moshën e rritur dhe jo ekskluzivisht gjatë fazave të hershme të zhvillimit. Kjo do të thotë që barnat e mundshme mund të ndikojnë në jetëgjatësinë edhe nëse trupi nuk është i programuar për të rritur shprehjen e Sirt6 në një fazë të hershme të zhvillimit. Përkatësisht, në të gjitha hulumtimet e deritanishme, shkencëtarët kanë modifikuar gjenetikisht kafshët në mënyrë që ato në thelb të kenë rritje të shprehjes së Sirt6; më pas nuk iu dhanë terapi.

Autorët shkruajnë se disa kërkime të kohëve të fundit kanë zbuluar tashmë se shprehja e zgjeruar e Sirt6 duke përdorur sistemin GeneSwitch zgjat jetën e minjve, kastorëve dhe mizave të frutave, gjë që mbështet tezën se Sirt6 është mjaft specifik për t’u përdorur për të zgjatur jetën.

Për më tepër, shkencëtarët zbuluan se OE dSirt6 specifike për indin dhjamor është e mjaftueshme për të zgjatur jetën, dhe dihet se indi dhjamor i mizës së frutave është analog me indin dhjamor, mëlçinë dhe indin imunitar të gjitarëve.

Është gjithashtu interesante të theksohet se te minjtë e shtrirë nga rritja e shprehjes Sirt6 në mëlçi dhe indin dhjamor të bardhë, u vu re fosforilimi i ulët i ACT, i cili luan një rol kyç në procese të shumta qelizore si metabolizmi dhe proliferimi i glukozës, migrimi dhe vdekja e programuar e qelizave.

Një studim i kohëve të fundit zbuloi gjithashtu se rritja e shprehjes së Sirt6 mbron nga plakja e lidhur me uljen e prodhimit të glukozës hepatike dhe homeostazën. Së bashku, këto gjetje sugjerojnë rëndësinë e këtyre indeve në zgjatjen e jetëgjatësisë duke përdorur Sirt6.

Kuptimi i mekanizmit të veprimit të Sirt6

Qëllimi kryesor i studimit të ri, shkruajnë autorët, ishte të kuptonte më mirë mekanizmat molekularë me të cilët dSirt6 zgjat jetëgjatësinë. Analiza tregoi se dSirt6 është një rregullator i fuqishëm negativ i gjeneve të biogjenezës së ribozomit dhe sintezës së proteinave, të cilat janë gjithashtu gjene të synuara për dMyc.

Por studimi tregoi se OE dSirt6 nuk punon për të zgjatur jetën vetëm duke reduktuar aktivitetin dMyc.

Ekipi beson se një shpjegim i mundshëm është se rritja e shprehjes së dSirt6 në mizat e frutave përmirëson riparimin e defekteve të ADN-së dhe redukton shprehjen RTE, të cilat janë dy funksione shtesë të Sirt6 që lidhen fort me plakjen dhe jetëgjatësinë.

Ky vëzhgim është në përputhje me gjetjet e mëparshme se SIRT6 përmirëson riparimin e thyerjeve të ADN-së me dy fije, një nga llojet e dëmtimit të materialit tonë gjenetik.

Autorët shkruajnë se vitet e fundit janë identifikuar disa molekula të vogla të aktivizuesve të gjenit Sirt6, gjë që hap mundësinë që përdorimi i tyre mund të rrisë aktivitetin e kësaj enzime dhe këto komponime mund të përdoren për të zgjatur shëndetin e njeriut dhe për të trajtuar sëmundjet që lidhen me plakjen.

Pse Sirt6?

Sirt6 nuk është i vetmi gjen që merr pjesë në riparimin e ADN-së. Megjithatë, drejtuesja e hulumtimit të ri, Vera Gorbunova, mendon se ai është më interesant se të tjerët nga pikëpamja terapeutike, sepse riparimi i ADN-së duket se është funksioni i tij kryesor.

Për shembull, gjeni FOXO3 është i përfshirë edhe në riparimin e ADN-së, por duke qenë se është përgjegjës edhe për disa funksione të tjera në qelizë, rritja e funksionit të tij do të kishte ndikim në disa mekanizma të tjerë të rëndësishëm në qelizë. Kjo e bën Sirt6 një nga objektivat e mundshëm për zhvillimin e terapive të reja kundër plakjes.

Por duhet pasur parasysh se udhëtimi nga laboratori në mjekësi është zakonisht shumë i gjatë.